Cerkiew pw. św. Sofii Mądrości Bożej Hagia Sophia w Białymstoku

Cerkiew pw. Mądrości Bożej w Białymstoku mieści się przy ulicy Trawiastej 5.

Inspiracją przy projektowaniu białostockiej cerkwi Hagia Sophia była konstantynopolitańska świątynia Hagia Sophia wybudowana za czasów Justyniana Wielkiego w VI wieku.

Architekt Michał Bałasz stworzył pięciokopułową świątynię, z wyraźnie dominującą centralną kopułą o rozpiętości 16 metrów.

Bryła cerkwi w swojej podstawie jest zwarta. Wyrasta z planu prostokąta o bokach 22,5 m na 32,5 m.

Mocno zaznaczone centralne wejście do cerkwi w postaci kolistego łuku.

Narożne wieże, o kwadratowej podstawie, stanowią silny akcent architektoniczny.Tu białostocka realizacja zdecydowanie odbiega od bizantyńskiego pierwowzoru.

Wszystkie kopuły cerkwi zwieńczono dużymi, wyrazistymi krzyżami greckimi.

Powierzchnia użytkowa świątyni to 625 metrów kwadratowych, jej wysokość od posadzki do najwyższego punktu kopuły wynosi 17 metrów.

Światło do białostockiej Hagia Sophia jest szczodrze wpuszczane przez 24 okna, każde o wysokości 1,5 metra, znajdujące się w podstawie kopuły.

Zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz białostockiej świątyni zastosowano liczne detale. Takimi na zewnątrz są pilastry, łuki, półkoliste okna, wydatne gzymsy i zwieńczenia.

...

Wnętrze cerkwi okazało się bardzo dobrym miejscem do nagrywania utworów muzyki cerkiewnej. (świetna akustyka)

Cerkiew jest zdolna pomieścić 1500 osób. Według pierwotnego założenia miała być mniejsza.

Nad bocznymi nawami dobudowano balkony, na których również gromadzą się wierni podczas nabożeństw.

Carskie wrota, zwane też Bramą Królewską, Świętą Bramą lub Świętymi Wrotami – w cerkwiach to główne drzwi w ikonostasie, otwierane tylko podczas nabożeństwa (wyjątkiem jest tydzień paschalny).

Carskie wrota. Pierwotnie były tylko malowane a od XVII w. ażurowo rzeźbione.

Całe wnętrze cerkwi Hagia Sophia pokryte jest malowidłami zgodnie z programem powstałym w czasach bizantyńskich po okresie ikonoklazmu.

W centralnej części kopuły znajduje się polichromia o rozpiętości około 5 metrów ukazująca Chrystusa Pantokratora, władcy świata w otoczeniu aniołów.

W kopule symbolizującej niebo przedstawiono teofaniczną wizję Boga w wiecznej chwale, składanej Mu przez anioły najwyższej triady.

Ikonograficzny program w cerkwi Mądrości Bożej w Białymstoku wypełniał profesor Konstantinos Ksenopulos, Grek z Katerini.

Część ołtarzowa.

Widok od strony ołtarzowej.

Balkon nad prawą nawą.

Balkon nad lewą nawą.

W absydzie nad ołtarzem zgodnie z kanonem dominuje wizerunek Bogarodzicy w typie ikonograficznym Oranty, Modlącej się. Matka Boża jest pomostem, łączącym Niebo z Ziemią, ludzi z Bogiem.

Balkon widziany z chóru.

W każdej cerkwi jest tak zwany „Swiecznoj jaszczik”. Tam są sprzedawane świece i tam też przyjmowane są kartki. Kartki bywają za zdrowie i za pokój duszy.

Kamień węgielny pod budowę cerkwi Hagia Sophia w Białymstoku położono 20 listopada 1987 roku.

Bogata polichromia cerkwi w dalszym ciągu powstaje.

Uważny obserwator dostrzeże brak wykończenia detal twarzy. Powstaną w kolejnym etapie.